VSM Bolkop ABC 7301 (uit 1935)

Tijdens de beurscrash van oktober 1929 stortten plotseling de aandelenkoersen op de beurs van Wall Street (New York) in. Dit leidde tot de Great Depression. Dit kwam door de overproductie van Amerikaanse boeren, veroorzaakt door overproductie van de industrie door mechanisering en dat de export naar Europa sterk terugliep. Vanaf 1933 voerde Amerika de New Deal in, waardoor het uit de crisis kroop. Door de toenemende welvaart kwamen gestroomlijnde modellen erg in de mode. Die rage waaide ook over naar Europa. Ook werd diesel steeds populairder; diesel werd een synoniem van modern, snel en vooruitstrevend. Veel producten kregen diesel in de naam: dieselwaspoeder, dieselmargarine of dieselstofzuigers. Een gevolg van de verbeterende welvaart was dat steeds meer mensen een eigen auto konden betalen. Hierdoor namen de reizigersaantallen af. De Rijtuig- en Wagenbouw van de Nederlandsche Spoorwegen ontwierp nieuwe dieseltreinen met een gestroomlijnde vorm en gaf ze een futuristische lichtgrijze kleur (in plaats van olijfgroen) en rode biezen. NS bestelde veertig van deze moderne dieseltreinen bij Allan in Rotterdam, Beijnes in Haarlem en Werkspoor. In 1934 introduceerden de Nederlandsche Spoorwegen de eerste (diesel)treinstellen van Nederland. Dit materieel kreeg de naam DE3 of Materieel '34. Naast de gestroomlijnde voorkant waren de treinstellen ook voorzien van buitenvouwbalgen bij de rijtuigovergangen en schortplaten aan de onderkant van de trein. Door het gestroomlijnde ontwerp hadden de treinstellen minder luchtweerstand, waardoor ze sneller waren en minder diesel verbruikten. De hypermoderne treinstellen waren een sensatie tussen de oude stoomlocomotieven en moesten beter gaan concurreren met de opkomende concurrentie van de auto's.

Een jaar na het in dienst komen van de eerste (gestroomlijnde) treinstellen werden ook de eerste gestroomlijnde rijtuigen geleverd. In 1935 werden de eerste acht rijtuigen gebouwd. De rijtuigen hadden een eerste, tweede en derde klasse. In 1937 volgden nog 12 derdeklasserijtuigen. En weer twee jaar later nog eens 10 rijtuigen; deze waren voorzien van eerste en tweede klasse. De rijtuigen kregen de bijnaam Bolkoprijtuigen vanwege hun afgeronde koppen. De donkergroene Bolkoppen werden tot halverwege de jaren '50 ingezet op internationale verbindingen in Europa. In 1940 werd Arthur Seyss-Inquart rijkscommissaris van het door Nazi-Duitsland bezette Nederland. Hetzelfde jaar vorderde hij rijtuig ABC 7301 om om te laten bouwen tot salonrijtuig. Arthur Seyss-Inquart bleef tot het einde van de oorlog rijkscommissaris van Nederland. Net als veel materieel zijn ook een aantal Bolkoprijtuigen na de oorlog naar het oosten afgevoerd. Na de oorlog zette NS de Bolkoppen ook op binnenlandse diensten in. Vanaf 1956 werden de rijtuigen overgeschilderd en kregen ze de Berlijnsblauwe kleur van NS. Deze kleur kregen alle elektrische locomotieven en rijtuigen. In 1973 werden de laatste rijtuigen van de serie terzijde gesteld en de meeste zijn gesloopt. De ABC 7301 werd na de reizigersdienst door NS ingezet als meetrijtuig.

Vijf rijtuigen van dit type zijn bij verschillende musea beland. De Stoomtrein Goes - Borssele (SGB) kreeg één rijtuig, de Stichting Stoomtrein Tilburg-Turnhout (SSTT) kreeg twee rijtuigen en de Veluwsche Stoomtrein Maatschappij (VSM) kreeg ook twee rijtuigen. Van de vijf rijtuigen zijn de andere vier uiteindelijk alsnog gesloopt en is er nog eentje bewaard gebleven, de ABC 7301. Dit rijtuig is het eerste gestroomlijnde rijtuig van Nederland. Helaas staat het rijtuig, ondanks zijn grote historische waarde, in desolate toestand in Beekbergen in de buitenlucht opgesteld.