In beeld: Officieel afscheid van de ICR-rijtuigen van NS

30-09-2025 / 19.45 uur
AMSTERDAM - Op zaterdag 27 september is er officieel afscheid genomen van de Intercity rijtuigen van NS. Dit gebeurde met een rondrit vanaf Amsterdam Centraal via Maastricht naar Schaarbeek in België. Hier was een materieelshow georganiseerd. Daarna reed de trein via Roosendaal weer terug naar Amsterdam. Vele fans en liefhebbers reden mee of stonden langs de lijn.
.

Eind jaren '70 ging de Nederlandse Spoorwegen op zoek naar een nieuw type intercityrijtuigen om de oudere types rijtuigen te vervangen. Uiteindelijk werd besloten om zelf rijtuigen te ontwikkelen die gebaseerd zijn op de middenbakken van de nieuwe ICM-treinstellen. In de jaren '80 bouwde fabrikant Talbot in Aken (D) 317 ICR-rijtuigen (ICR staat voor InterCity Rijtuig).

De rijtuigen waren verdeeld in 166 buurlandrijtuigen, 92 binnenlandrijtuigen en 59 Beneluxrijtuigen. De buurlandrijtuigen werden verdeeld in eerste klasrijtuigen (aanduiding A), tweede klasrijtuigen (aanduiding B) en tweede klasrijtuigen met keuken en bagageafdeling (aanduiding BKD). De binnenlandrijtuigen werden verdeeld in eerste klasrijtuigen (aanduiding A) en tweede klasrijtuigen (aanduiding B). De Beneluxrijtuigen werden verdeeld in eerste klasrijtuigen (aanduiding A), tweede klasrijtuigen (aanduiding B), eerste en tweede klasrijtuigen (aanduiding AB), tweede klas met keuken- en bagageafdeling (aanduiding BKD) en elf tweede klas met stuurstand (aanduiding Bs). De rijtuigen konden samenrijden met de nieuw gebouwde Belgische locomotieven van de serie HLE 11, waarvan de 1187 bewaard is. De rijtuigen en de locomotieven werden voorzien van de gele NS-kleur en NMBS-bordeauxrood. Al snel werden acht buurland ICR-rijtuigen overgeschilderd in de geel-bordeauxrode Beneluxdienst-huisstijl om op die verbinding dienst te doen.

In het binnenlandse verkeer vervingen de ICR-rijtuigen de Plan-E rijtuigen. De ICR-buurlandrijtuigen vervingen de Plan-K en Plan-N rijtuigen. De oude Stalen-D bagagerijtuigen uit de jaren '30 werden op de internationale diensten vervangen door de ICR BKD-buurlandrijtuigen. Op de Beneluxdienst naar Brussel vervingen de nieuwe NMBS HLE 11-locomotieven en NS ICR-rijtuigen vanaf 1986 de Mat'57-treinstellen, waarvan de NMBS 220.902 bewaard is. Tevens verving het nieuwe materieel de oudere trek-duwstammen die op de verbinding reden. Deze stammen bestonden uit NMBS HLE 25.5-locomotieven (waarvan de 2551 bewaard is) , Belgische I4-rijtuigen, Nederlandse Plan-W rijtuigen en omgebouwde Plan-D stuurstandrijtuigen (waarvan de WRDs 87-38 107 bewaard is). De ICR-rijtuigen werden ingezet op de internationale verbinding Den Haag - Venlo - Keulen. Naast Duitsland werden de ICR-buurlandrijtuigen ook ingezet naar Luxemburg. Op de internationale verbindingen reden de rijtuigen samen met buitenlandse rijtuigen. De binnenlandse rijtuigen waren door grote delen van Nederland te zien.

NS liet in 1992 en 1993 ICR-rijtuig A 50 84 10-70 647-9 ombouwen naar het nieuwe Koninklijke rijtuig. Tijdens de ombouw werd het rijtuig geheel donkerblauw gemaakt en kreeg het rijtuig een kroon op beide zijkanten. Het rijtuig kreeg het nieuwe UIC-nummer 61 84 89-70 003-8 en het nummer SR10. NS liet in 1994 en 1995 twaalf ICR-rijtuigen ombouwen naar het nieuwe IC+ concept. In 1995 werden de rijtuigen gepresenteerd. De rijtuigen waren geheel donkerblauw gemaakt, met de onderkant bij de bakovergangen een gele golf. Van binnen waren de rijtuigen geheel gerenoveerd en een flink stuk luxer gemaakt. De rijtuigen reden in één vaste stam op een vaste route tussen de Randstad en Limburg. Het project heeft drie jaar gereden, in 1998 werd de IC+ afgeschaft. De IC+ rijtuigen kwamen in de normale dienst terecht en werden bij de grote revisie tussen 1999 en 2006 gereviseerd

Tussen 1999 en 2006 werden alle ICR-rijtuigen, op de elf Beneluxstuurstand Bs-rijtuigen na, gemoderniseerd in de werkplaats in Haarlem. De Beneluxstuurstand Bs-rijtuigen werden in 2010 uit dienst gesteld. De ICR Bs 50 84 28-70 101-7 werd opgenomen in de collectie van het Spoorwegmuseum. Bij de revisie verdwenen de rijtuigen met de aanduiding AB- en BKD-rijtuigen en ontstonden drie nieuwe soorten rijtuigen: de tweede klas met bagageafdeling (BD), tweede klas met bagageafdeling voor fietsen (Bf) en tweede klas met bagageafdeling en een stuurstand (BDs). Alle gereviseerde rijtuigen kregen de standaard geel-blauwe huisstijl. Na de modernisering kregen de rijtuigen de aanduiding ICRm (InterCity Rijtuig geModerniseerd). De rijtuigen werden inmiddels niet meer ingezet voor internationale treinen, op de Beneluxtreinen naar Brussel na. 32 ICR-rijtuigen werden omgebouwd naar ICRm BDs-stuurstandrijtuigen. Voor de binnenlandse diensten reden de rijtuigen enkel nog in vaste stammen met 1700-locomotieven en de nieuwe stuurstandrijtuigen.
.
 
 
 
 
 
 
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
   
 

In het voorjaar van 2007 werden ICRm-rijtuigen omgestickerd in de wit-rode-roze Fyra-huisstijl. De rijtuigen reden, samen met nieuwe BR186-locomotieven, de eerste reizigerstreinen over de HSL-Zuid. Deze treinen reden als noodoplossing over de hogesnelheidslijn met maar een snelheid van 160 km/u. De Traxxen met Fyra ICRm-rijtuigen reden in de binnenlandse diensten en de Beneluxdienst naar België. Hoewel de binnenlandse HSL-diensten volledig in de nieuwe Fyra-huisstijl reden, reden de Beneluxdiensten met een mix van Fyra en geel-blauwe ICRm-rijtuigen. Vanaf eind 2009 waren de laatste HLE 11-locomotieven vervangen door NMBS BR186-locomotieven met de nummerserie HLE 28. In 2012 werden twee ICRm-rijtuigen voorzien van dezelfde volledig blauwe kleur als de Koninklijke SR10. Deze rijtuigen werden als salonrijtuigen aan de Koninklijke trein toegevoegd. Rijtuig A 10-70 349 kreeg het nummer SR11 en de A 10-70 350 kreeg het nummer SR12. Voor de inzet van de SR11 en SR12 had de SR10 geen vaste salonrijtuigen.

Op 9 december 2012 reden de eerste nieuwe V250-treinstellen van AnsaldoBreda op de HSL tussen Amsterdam en Brussel. Na al erg veel problemen verloor op 15 januari 2013 een Fyra V250 op de HSL een bodemplaat. Hierom besloot de Belgische Dienst Veiligheid en Interoperabiliteit der Spoorwegen (DVIS) op 17 januari de toelating van de V250-treinen in België in te trekken en kwam de Beneluxdienst noodgedwongen stil te liggen. De oude Beneluxdienst met Traxx-locomotieven en ICRm-rijtuigen werd op 18 februari 2013 weer opgestart. De locomotieven en rijtuigen bleven in deze korte periode wel de binnenlandse diensten verzorgen.

Door het enorme fiasco van de V250-treinen wilde NS snel de naam Fyra doen vergeten en verving het vanaf dienstregeling 2013 de naam Fyra door de nieuwe merknaam IC Direct. In 2013 besloot NS om zelf negentien nieuwe Traxx-locomotieven te kopen om de bestaande locomotieven te ondersteunen. De locomotieven kregen de nummers 186 001 t/m 186 019. Op 7 februari 2015 werd de 186 019 als laatste Traxx door Bombardier officieel overgedragen aan NS in het Spoorwegmuseum. Ook werd begonnen om alle Traxxen en rijtuigen weer te voorzien van de standaard NS geel-blauwe huisstijl. Sinds 2013 kregen alle ICRm-rijtuigen, ook de rijtuigen die met 1700'en en BDs-stuurstanden reden, een revisie. De type-aanduiding werd veranderd naar ICRmh (InterCity Rijtuig geModerniseerd Hogesnelheidslijn). De aanduidingen van de vijf soorten ICRm-rijtuigen (A, B, BD, Bf en BDs) werden ook aangepast. De aanduiding A werd Apmz10, B werd Bpmz10 of Bpmez10, BD werd Bpmbdez8, BDs werd Bpmbdzf7 en Bf werd Bpmdz9. In 2015 werden de laatste ICRm-stammen uit de binnenlandse dienst op het Hoofdrailnet gehaald. NS liet als proef in 2014 en 2015 een ICRmh-stuurstandrijtuig ombouwen om met de Traxx-locomotieven te kunnen werken. Hierdoor zouden de locomotieven niet meer om de rijtuigen heen hoeven te rangeren. Het bleek echter te duur om de rijtuigen hiervoor om te bouwen. Als oplossing besloot NS om nog eens 26 Traxx-locomotieven bij Bombardier te bestellen. Hiermee kan aan beide kanten van de rijtuigen een locomotief worden geplaatst, zodat ze in sandwich kunnen rijden. De gehele serie NS-Traxxen kreeg de nummers 186 001 t/m 186 045. Al sinds het begin huurt NS extra Traxx-locomotieven van Alpha Trains en Macquarie (later overgenomen door Akiem). Deze locomotieven bleven rijden in de huisstijl van de verhuurder, maar krijgen wel soms NS-logo's. Het sandwichrijden was erg storingsgevoelig, waardoor de treinen vaak strandden. Door de jaren heen werden de treinen wel steeds betrouwbaarder. Voor de Benelux-diensten (inmiddels is de naam aangepast naar IC Brussel) tussen Amsterdam en Brussel zette zowel NS als NMBS BR186-locomotieven in. In Nederland rijden de NS-Traxxen met de rijtuigen de diensten op de lijnen Amsterdam - Rotterdam - Breda. Sinds dienstregeling 2017 kwam daar Den Haag - Rotterdam - Breda - Eindhoven bij.

NS plaatste in 2016 bij Alstom een bestelling voor nieuwe hogesnelheidstreinen van het platform Coradia Stream. De treinen hebben een maximale snelheid van 200 km/u en gaan de Traxx-locomotieven en de oude ICRmh-rijtuigen vervangen. Na enkele nabestellingen bestelde NS in totaal 109 ICNG's (InterCity Nieuwe Generatie) bij Alstom voor diensten in Duitsland, België en Nederland. Aan het einde van 2020 zouden de eerste treinstellen in dienst worden genomen en langzaam de Traxxen en rijtuigen vervangen. Op 23 mei 2020 is de eerste Intercity Nieuwe Generatie van NS naar Nederland gebracht. Het treinstel werd vanaf Bad Bentheim (D) door de Railexperts 9901 naar Zwolle gebracht. Na jaren van vertraging reed de eerste ICNG op 19 april 2023. De levering van de treinstellen gaat in een langzaam tempo, waardoor de Traxxen en ICRmh-rijtuigen langer in dienst blijven. NS begon in 2022 met het terzijde stellen en te koop zetten van de ICRmh-rijtuigen.

Vanaf oktober 2022 mogen bedrijven door middel van een open access nieuwe nationale en internationale treinverbindingen opzetten in Nederland. GoVolta deed een aanvraag bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM) om vanaf 1 mei 2024 een goedkope dagtrein, die elke dag één keer beide kanten op rijdt, naar Berlijn aan te bieden. GoVolta ging in zee met Train Charter Services. Eind 2023 kocht TCS ICRmh-rijtuigen, zowel normale rijtuigen als stuurstanden, van NS die sinds september 2022 te koop stonden voor de treinen van GoVolta. Voordat de rijtuigen in het buitenland ingezet kunnen worden, moeten ze opnieuw worden toegelaten voor Duitsland. En NS verplicht dat de rijtuigen een nieuwe huisstijl krijgen. Begin april 2024 maakte GoVolta bekend dat de dagtreinen door ‘onenigheid met de onderaannemer’ zijn opgeschoven naar het tweede kwartaal van 2025. Nu de samenwerking tussen TCS en GoVolta is gestrand, wil GoVolta zelf een vervoerder worden en zit TCS met 72 overbodige rijtuigen. In oktober 2024 heeft TCS al haar 72 ICRmh-rijtuigen verkocht aan de Tsjechische verhuurder Leo Express. Op 23 oktober 2024 vertrok het derde en laatste transport van de ICRmh-rijtuigen vanuit Nederland naar Bad Bentheim. Twee van de drie transporten zijn naar Ostrava gebracht, de andere sleep werd naar Hodonín (Tsjechië) getransporteerd.

Van 20 t/m 22 juni 2023 werd de SR10 voor het laatst gebruikt tijdens een staatsbezoek aan België. Er werd besloten om de Koninklijke trein, bestaande uit de rijtuigen SR10, SR11 en de SR12, terzijde te stellen. Er zal geen nieuwe Koninklijke trein meer komen, waardoor de ICR'en de laatste Koninklijke trein zijn. Op 12 juli 2024 haalde de 1768 van het Spoorwegmuseum de SR10 en het salonrijtuig SR12 op en bracht ze naar het Spoorwegmuseum in Utrecht. Hier werden de rijtuigen feestelijk overgedragen aan het Spoorwegmuseum. De SR10 werd bij de andere Koninklijke rijtuigen geplaatst en bezoekers kunnen door het rijtuig lopen.

In december 2024 ging de nieuwe dienstregeling in, met grote veranderingen voor veel NS-treinen die over de HSL rijden. De intercity Den Haag Centraal - Eindhoven Centraal bleef als enige onveranderd. De intercity Amsterdam Centraal - Breda werd veranderd in de diensten Lelystad Centrum - Rotterdam Centraal en Amersfoort Schothorst - Breda. Ook werden de IC Brussel-treinen, die elk uur reden, flink aangepast. De nieuwe treinen werden de snellere EuroCity Direct, die vanuit Lelystad Centrum naar Brussel-Zuid rijdt, en de langzamere EuroCity, die vanuit Rotterdam Centraal naar Brussel-Zuid rijdt. Beide diensten werden één keer per uur gereden. Op de binnenlandse diensten Lelystad Centrum - Rotterdam Centraal en Amersfoort Schothorst - Breda mocht nog enkel ICNG worden ingezet. Op 7 april 2025 reden de laatste NS-Traxxen en ICRmh-rijtuigen op de internationale treindienst naar Brussel. Op de Eurocity Direct zijn de treinen vervangen door de nieuwe ICNG's van NS en op de Eurocity rijden de I11-rijtuigen van de NMBS, getrokken door NMBS BR186-locomotieven. De NS Traxxen en ICRmh-rijtuigen reden nog enkel op de intercity Den Haag Centraal - Eindhoven Centraal. Op 27 september 2025 reden de 186 005 en de 186 006 met zeven ICRmh-rijtuigen een afscheidsrit voor de ICRmh-rijtuigen en de Traxx-locomotieven vanuit Amsterdam via Maastricht naar Schaarbeek (B) en verder via Roosendaal terug naar Amsterdam. In Schaarbeek waren voor het afscheid de oude NMBS 1187, de splinternieuwe 1701, ICNG-B 3318 en een I11-rijtuig te zien. Deze rit was tevens de laatste inzet van de locomotieven en de 45 jaar rijtuigen bij NS. De ICRmh-rijtuigen waren de laatste rijtuigen die NS in dienst had.

Voor alle foto- en filmbeelden geldt: © TreinenInNederland.nl

 
Bekijk onze filmbeelden.
 
NS Traxx 186 005 komt Utrecht Centraal inrijden met 7 ICRmh-rijtuigen en de 186 006 achterop.
 
In het Belgische Schaarbeek is een materieelshow georganiseerd.
Oud Benelux-loc B 1187 staat daar opgesteld.
 
We nemen een kijkje in de cabine.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Een tweede klas I11-rijtuig met stickers van de EuroCity, zoals de rijtuigen tegenwoordig tussen Rotterdam en Brussel rijden, was ook te zien.
 
 
 
 
 
 
De spiksplinternieuwe locomotief van de NMBS, de 1701, was ook in Schaarbeek te zien. In 2022 bestelde de NMBS 24 locomotieven van de nieuwe serie Traxx Universal-locomotieven van Alstom. De locomotieven krijgen bij NMBS de nummerserie HLE 1700. Eerder reden twee Traxx Universal-locomotieven, 188 005 en de 188 006, korte tijd toelatingsritten in Nederland. De HLE 1700-locomotieven gaan de HLE 2800-locomotieven vervangen die momenteel met I11-rijtuigen tussen Rotterdam en Brussel-Zuid rijden. De HLE 2800-locomotieven rijden in sandwitch met de rijtuigen, de HLE 1700 kunnen straks in trek-duwstammen rijden met de stuurstandrijtuigen van de I11-stam.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
De ICRmh-stam, met voorop de 186 006 en achterop de 186 005, komen Schaarbeek binnen rijden. Op de foto staat de trein naast de oude 1187.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
De 186 005 staat naast zijn vervanger, de ICNG-B 3318, in Schaarbeek. De ICNG's rijden momenteel als EuroCity Direct
tussen Lelystad Centrum en Brussel-Zuid.
 
 
 
 
 
 
 
 
De Traxxen met de ICRmh-stam vertrekt weer uit Schaarbeek en zet koers naar Nederland.
 
 
De Traxxen met de ICRmh-stam bij vertrek vanuit Amsterdam Centraal.
 
 
De 45 jaar oude rijtuigen vertrekken onder de grote kap van Amsterdam Centraal, met daarop het gevleugelde wiel, vandaan.